NGHIÊM MINH – CHẶT CHẼ (CÁ CHẾT MIỀN TRUNG)

Thiên Lương

Đó lá cụm từ tôi và nhiều người khác dành cho cách xử lý sự việc cá chết hàng loạt ở một số vùng biển thuộc Bắc trung bộ của các cơ qua chức năng Việt Nam.

Như chúng ta đã biết, hiện tượng cá chết  bất thường ở miền Trung bắt đầu xảy ra từ ngày 6-4-2016, bắt đầu xuất hiện tại tỉnh Hà Tĩnh (khu vực cảng Vũng Áng và các xã Kỳ Lợi, Kỳ Hà của thị xã Kỳ Anh), sau đó tiếp tục xảy ra tại các tỉnh: Quảng Bình ngày 10-4, Thừa Thiên - Huế ngày 15-4, Quảng Trị ngày 16-4 với số lượng và tần suất theo thời gian tại từng tỉnh khác nhau và kéo dài đến khoảng ngày 4-5. Khoảng 70 tấn cá tự nhiên của 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế chết dạt bờ, chủ yếu là loài sống ở tầng đáy. Riêng Thừa Thiên - Huế có 35 tấn cá nuôi bị chết. Ngư dân 4 tỉnh lao đao vì cá biển không tiêu thụ được, hoặc bán với giá rẻ, không đủ bù chi phí đánh bắt. Và bắt đầu từ ngày 19/4/2016 liên tục trên các báo đã đăng tải thông tin về sự việc này.  

 

Họp báo công bố nguyên nhân dẫn đến cá chết hàng loạt tại các tỉnh miền Trung

Đã có nhiều nhận định về nguyên nhân của sự việc này như: Do tác động của các độc tố hoá học thải ra từ hoạt động của con người trên đất liền và trên biển; do hiện tượng dị thường tự nhiên kết hợp với tác động của con người tạo nên hiện tượng tảo nở hoa của nước mà trên thế giới gọi là hiện tượng thuỷ triều đỏ… và phần nhiều nhận định cho rằng nguyên nhân cá chết có liên quan tới Formosa Vũng Áng là một công ty nằm trong khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh (tên chính thức là Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (FHS), chi nhánh của Tập đoàn nhựa Formosa, Đài Loan). Tuy nhiên đây mới chỉ là nhận định, chưa có một cơ sở khoa học hay một căn cứ nào để kết luận Fomosa chính là nguyên nhân dân đến sự việc này. Chính vì vậy:

Chiều ngày 25-4, Văn phòng Chính phủ đã có văn bản truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu khẩn trương làm rõ nguyên nhân gây hiện tượng hải sản chết bất thường tại miền Trung, báo cáo ngay Thủ tướng biện pháp xử lý nghiêm vi phạm. Thủ tướng yêu cầu rà soát, thống kê thiệt hại, đề xuất biện pháp hỗ trợ cho bà con ngư dân.

Tuy nhiên, việc tìm ra nguyên nhân cũng như thu thập đầy đủ những chứng cứ buộc tội một cá nhân hay tổ chức gây ra sự việc này không hề đơn giản như nhiều người vẫn nghĩ mà đòi hỏi phải có chứng cứ bài bản, khoa học, ngoài ra đây là sự cố xảy ra diện rộng, phức tạp, nên phải tiến hành cẩn trọng, khách quan, chính xác, đảm bảo đúng người đúng tội…

Và để có thể trong thời gian ngắn nhất kết luận được về nguyên nhân và thủ phạm của sự việc trên thì vào ngày 1/5/2016 tại tỉnh Hà Tĩnh thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo cần làm rõ nguyên nhân cá chết với tinh thần không bao che, mời các nhà khoa học nước ngoài phối hợp với các nhà khoa học trong nước để làm rõ nguyên nhân cá chết. Thủ tướng yêu cầu Bộ TN-MT và UBND tỉnh Hà Tĩnh báo cáo về việc cấp phép, giám sát hệ thống xả thải của Formosa, trong đó làm rõ trách nhiệm của cơ quan, cá nhân có liên quan.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà Trực tiếp thị sát tại Formosa, đồng thời Bộ trưởng cũng đã mời hơn 100 chuyên gia từ các nước như Đức, Israel, Nhật Bản... vào cuộc,để cùng tìm nguyên nhân. Đoàn kiểm tra liên ngành với sự tham dự của đại diện 7 bộ về việc chấp hành quy định bảo vệ môi trường tại Formosa cũng đã được thành lập.

Đồng thời để hỗ trợ, cũng như chia sẽ với những khó khăn mà đồng bào ven biển các tỉnh bị ảnh hưởng Chính phủ quyết định hỗ trợ gạo cho ngư dân và diêm dân trong 6 tháng và mua tạm trữ hải sản từ ngày 5/5 đến 5/7. Theo Bộ NN&PTNN, đây là các chính sách hỗ trợ ngắn hạn, tuần tới bộ sẽ trình chính sách hỗ trợ dài hạn hơn như chuyển đổi nghề, giải quyết việc làm cho người dân trong vùng. Bên cạnh đó, hướng là đề nghị cho ngư dân Bắc Trung bộ trang bị tàu dưới 90 CV sẽ được hỗ trợ vay vốn để đóng tàu đánh bắt xa bờ, đào tạo nghề và chuyển đổi việc làm cho ngư dân không có điều kiện ra khơi. Trong đó đề nghị mỗi gia đình cần chuyển đổi nghề có một người đi xuất khẩu lao động. Và tới đây dự án khôi phục về môi trường, các rạn san hô và hệ sinh thái cần một lực lượng lớn lao động. Khi đó sẽ huy động lực lượng lao động này.

Trong quá trình các bộ ngành cũng như các chuyên gia nước ngoài đang tập trung mọi sức lực để nhanh chóng kết luận nguyên nhân và thủ phạm sự việc thì một số phần tử xấu đã nhân cơ hội kích động người dân tiến hành các hoạt động núp bóng biểu tình nhưng thực chất là gây rối an ninh trật tự, gây khó khăn cho quá trình điều tra của cơ quan chức năng. Đối với cá nhân này phía thủ tướng cũng đã có chỉ đạo tuyệt đối ngăn chặn không để kẻ xấu lợi dụng. Vào ngày 1/5/2015 Cơ quan công an tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình đã bắt và buộc 2 đối tượng Trương Minh Tam và Chu Mạnh Sơn thú nhận hành vị phạm tôi của mình (các đối tượng có hoạt động thu thập hình ảnh, nhằm kích động nhân dân, để gây rối loạn an ninh trật tự trong vụ việc cá chết ở miền Trung).

Ngoài ra, thủ tướng chính phủ cũng đã yêu cầu Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh lùi vô thời hạn thời điểm hoạt động lò số 1 của khu liên hợp sản xuất thép tại Vũng Áng, thay vì ngày 25-6 như kế hoạch để đảm bảo tính chính xác trong quá trình điều tra kết luận sự việc.

Sau thời gian gần 3 tháng tích cực, khẩn trương điều tra, phân tích thí nghiệm kiểm chứng ở nhiều phòng thí nghiệm quốc tế khác, lấy ý kiến nhà khoa học thế giới khác một cách độc lập các cơ quan chức năng thu thập được khách quan, khoa học, trên cơ sở đó Bộ Tài nguyên môi trường phối hợp các bộ ngành nhiều lần làm việc với Formosa Đài Loan cũng như Formosa Hà Tĩnh. Và vào ngày 28/6/2016, Formosa Hà Tĩnh đã phải nhận trách nhiệm làm hải sản chết hàng loạt tại 4 tỉnh miền trung, bồi thường 500 triệu USD, đồng thời cam kết

1. Công khai xin lỗi Chính phủ và nhân dân Việt Nam vì đã để xảy ra ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. 

2. Bồi thường thiệt hại cho dân và hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, bồi thường phục hồi môi trường biển với tổng số tiền là 11.500 tỉ đồng, tương đương 500 triệu USD.

3. Cam kết hoàn thiện công nghệ sản xuất để xử lý triệt để chất thải trước khi thải ra môi trường, không để tái diễn sự cố môi trường như vừa qua.

4. Phối hợp bộ ngành Việt Nam và các tỉnh miền Trung xây dựng giải pháp đồng bộ để phòng chống ô nhiễm, không xảy ra sự cố môi trường để tạo niềm tin với người dân VN và bạn bè quốc tế.

5. Thực hiện đúng cam kết nêu trên, không tái diễn vi phạm, nếu vi phạm sẽ chịu chế tài theo quy định pháp luật VN.

Với nhận thức sâu sắc sự cố môi trường ảnh hưởng sâu sắc tới người dân, Thủ tướng yêu cầu các cơ quan thực hiện ngay bồi thường, hỗ trợ chuyển nghề cho dân theo đúng quy định, tinh thần là đảm bảo công khai, minh bạch, sát thực tế, có giám sát của dân, mặt trận tổ quốc, cơ quan báo chí.

Yêu cầu Formosa thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các cam kết. Đồng thời triển khai lắp đặt hệ thống giám sát môi trường biển ở 4 tỉnh và công khai số liệu.

Khép lại sự việc với một lời khen ngợi cho cách giải quyết vụ việc của các cơ quan ban ngành chức năng nhưng cũng không quên rút ra những bài học, đó là: cần nâng cao chất lượng công tác quản lý, kiểm tra, thanh tra giám sát, không chỉ ở môi trường mà trên tất cả các lĩnh vực; và trong sự việc này nếu chúng ta nghe theo kẻ xấu tiền hành hoạt động biểu tình rồi đẩy đuổi Fomosa ra khỏi đất nước thì liệu hôm này chúng ta có nhận được những khoản đền bù đó không hay đổi lại người lao động - đồng bào ta ở trong khu công nghiệp mất việc, kéo theo đó là bao nhiêu hệ lụy khác, do đó bình tĩnh, sáng suôt là điều chúng ta cần khi đứng trước một vấn đề, để từ đó có cách giải quyết mang lại hiệu quả cao nhất.

Từ khóa SEO:

Posted in: cá chết, Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh, Formosa, khu kinh tế Vũng Áng